مرغوب ترین عبا کجا بافته می شود، چشم شیخ نشین ها به یک روستا - وبلاگ زرسید

به گزارش وبلاگ زرسید، خبرنگاران ، گروه استان ها - جواد متین: استان بوشهر دارای سابقه ای طولانی درزمینهٔ صنایع دستی است که تولید و عرضه برخی از این صنایع همچنان تداوم دارد و برخی نیز از یادها رفته اند.

بسیاری از این صنایع دستی ریشه در فرهنگ مردم استان بوشهر دارند و بر اساس خصوصیات اقلیمی و فرهنگی این دیار به وجود آمده اند.

صنایع دستی از گذشته داراى نقش تعیین کننده و مهمى در امرارمعاش روستائیان منطقه داشته است و بسیاری از ساکنان نواحى روستایى در این زمینه اشتغال داشته اند.

مردم این دیار به علت محدود بودن بخش کشاورزى و بیکارى هاى فصلى ناشى از آن، کوشیده اند تا از امکانات موجود و مواد اولیه ای که طبیعت در اختیار آنان قرار داده است به عنوان وسیله اى براى کسب درآمد بیشتر و امرارمعاش استفاده کنند.

ازجمله صنایع دستی استان بوشهر می توان به قالى بافی، گبه بافی، عبا بافی، گلافی، گلیم بافی، حصیر بافی، سفال گری و ساخت مصنوعات رودوزى اشاره کرد.

توسعه صنایع و تغییر شیوه های زندگی از روستایی به شهری و ... باعث شده است تا صنعت گران کم کم از تولیدات صنایع دستی فاصله گرفته و به دیگر مشاغل روی آورند و بسیاری از صنایع دستی در حال فراموشی هستند.

عبا بافی هنر منحصر به فرد بوشهر

نام هنر: عبابافی

قدمت: بیش از 350 سال

شهر زادگاه هنر: روستاهای تنگ ارم، بنار آزادگان، زیارت، سعدآباد، بردخون، کردوان سفلی و علیا و حومه شهر اهرم

معرفی کوتاه هنر: عبابافی یکی از صنایع دستی و سنتی وابسته به پشم شتر یا گوسفند است که با سابقه بیش از 500 سال در بعضی نواحی ایران از جمله استان بوشهر، شهرستان نایین اصفهان، بهبهان، مشهد مرسوم بوده یا هست.

هنرمندان به نام این عرصه: عبدالمجد زارعی، زائری

هنرمندان بازمانده: 4 نفر

شرایط فعلی این هنر در استان: تولید عبا در استان منحصر به 4 کارگاه است.

علل رکود و مهم ترین چالش های پیش روی احیا: استقبال نکردن نسل جوان به اشتغال در این هنر - صنعت، نبود پشم شتر مرغوب برای تولید نخ به میزان کافی، نداشتن تخصص در بازاریابی برای فروش محصول در بازارهای خارجی، تولید انحصاری محصول توسط چهار تولید کننده در استان

ارائه راهکارهای حفظ و احیاء: تهیه نخ به واسطه واردات از کشورهای تولید کننده نخ مرغوب از پشم شتر، حذف واسطه از میان تولید کننده و مصرف کننده در قالب کارگزار صادرات

عبای بوشهر از مرغوب ترین عباها

عبای بوشهر از مرغوب ترین و منحصربه فردترین عباهایی است که همواره موردتوجه شیوخ کشورهای حوزه خلیج فارس قرار گرفته است. علت اصلی استقبال از عبای بوشهر ظرافت و مرغوبیت این در تهیه نخ و نوع بافت این نوع عباست. قدمت هنر-صنعت بافت عبا در بوشهر به بیش از 350 سال می رسد.

این شغل که در آستانه از میان رفتن است در این منطقه سینه به سینه از پدران به فرزندان منتقل شده است. برای تهیه یک قواره عبای مرغوب حدود سه ماه زمان لازم است. این فرآیند شامل ریسیدن پشم و تبدیل به نخ و در آخر بافت می شود که همه این عملیات فقط با دست صورت می گیرد.

پشم شتر یک ساله که مرغوب ترین و مناسب ترین نوع پشم است در بهار چیده شده و توسط زنان با دوک های نخ ریسی ریسیده می شود. از هر شتر فقط حدود 500 گرم پشم به رنگ های مشکی، حنایی و یا کرم به دست می آید.

شیوه تولید عبا

شیوه تولید عبا به این ترتیب است که مقدار دو تا سه کیلوگرم پشم که معمولاً از 2 شتر یک ساله به دست می آید تهیه می شود و سپس مو و کرک های زبر و خشن آن جدا می شود و پشم لطیف باقیمانده جداشده و قسمت های نامرغوب و بدرنگ آن جدا می شود.

مشکل ترین مرحله ریسندگی آن است که به وسیله زنان روستایی و بر روی دوک های دستی و به صورت بسیار نازک و صاف ریسیده می شود؛ این عمل نیز معمولاً 2 تا 3 ماه به طور می انجامد. پشم آماده به استادکار عباباف برای بافت عبا سپرده می شود.

بافت عبا بر روی دستگاه چوبی بسیار سنتی و قدیمی صورت می گیرد که شامل 2 تکه چوب افقی و عمودی و تعدادی چرخ و شانه چوبی است که قسمت انتهای آن در گودالی قرار می گیرد تا بافنده ضمن نشستن با دست وپاهای خود اقدام به بافت کند.

ظرافت عبای بوشهر با استفاده از پشم خالص شتر

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر در مصاحبه با وبلاگ زرسید با اشاره به استفاده از پشم خالص شتر در بافت عبای استان بوشهر گفت: فقط این نوع پشم است که وقتی شسته می شود، لطیف می ماند درحالی که در استان های دیگر مثل اصفهان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان از الیاف مصنوعی هم استفاده می شود که موجب می شود عبای بافت آن ها مرغوبیت و ظرافت عبای کردوانی را نداشته باشد.

امین بینش پژوه با اشاره به قیمت بیشتر عبای با رنگ روشن نسبت به عبا با رنگ تیره بیان کرد: شتری که رنگ پشمش کِرِم باشد کم است به همین خاطر عبایی که با این پشم بافته شود، از بقیه گران تر است.

وی افزود: پس از چیدن پشم شتر دستگاه های ریسندگی با همان شکل قدیمی و سنتی شان پشم ها را به نخ تبدیل می کنند، نخی که مانند نخ قرقره ظریف است و گاه 2 تا سه ماه طول می کشد تا ریسنده ها که اغلب بانوان هستند، نخ موردنیاز یک قواره عبای هفت متری را تولید کنند.

معاون اداره کل میراث فرهنگی بوشهر عبای بوشهر را در کشور منحصربه فرد دانست و از استقبال خوب شیوخ کشورهای حاشیه خلیج فارس از این محصول به دلیل خودرنگ بودن و بافت مرغوب عبای بوشهر خبر داد.

کمبود مواد اولیه و ریسنده

بیشتر شاغلان این صنعت کمبود مواد اولیه و ریسنده را از مسائل عمده تولید عبا بیان می کنند. آنان می گویند: ریسیدن دستی نخ وقت زیادی می برد و دستمزدی که ریسنده و بافنده می گیرد، نسبت به این همه زحمت کم است.

کم بودن تعداد شترها نیز از دیگر مسائل بافندگان و ریسندگان است. البته از بعضی استان های دیگر که شتر پرورش می دهند پشم واردشده است اما عبا فان می گویند پشم های واردشده به دلیل ضخامت، مرغوب نیست و از آن استفاده نمی کنند.

فعالیت چهار کارگاه عبا بافی در استان بوشهر

معاون هنرهای سنتی و صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر گفت: هم اکنون چهار کارگاه عبا بافی در استان بوشهر فعال است که همه در همان روستای کردوان فعالیت می کنند و چهار بافنده و 50 ریسنده کار تهیه عبا را انجام می دهند که البته ریسندگی نخ علاوه بر کردوان در روستاهای دیگر ازجمله زیارت و بردخون هم انجام می شود.

امین بینش پژوه افزود: تخمین زده می شود، هم اکنون سالانه بیش از 300 قواره عبا در استان تولید می شود که بخشی از آن به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می شود و مابقی به بازار قم واردشده یا در داخل مصرف و یا برای صادرات به کشور عراق منتقل می شود.

وی ادامه داد: قیمت هر عبا از سال گذشته که حدود 700 هزار تومان بوده به یک میلیون و 800 هزار تومان تا دو میلیون و 700 هزار تومان رسیده است که البته عباهای سفید و مشکی از بقیه گران تر هستند.

پایبندی به شیوه های سنتی تولید و ریسندگی

معاون هنرهای سنتی و صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر بیان کرد: هرچند فعالان این صنعت کمبود پشم و نخ، نبود دستگاه های ریسندگی و مسائل ریسندگی را از مسائل تهیه کنندگان عبا می دانند اما باید گفت که برای رونق بیشتر عبا بافی می توان از پشم و نخ تولیدی استان های دیگر استفاده کرد و از دستگاه های نخ ریسی که در دنیا مورداستفاده قرار می گیرد، بهره گرفت.

وی ادامه داد: اما عبابافان بوشهر معتقدند تنها پشم و نخ تولیدی استان برای بافت این نوع عبا مناسب و مرغوب است و تنها به شیوه های سنتی تولید و ریسندگی پایبند هستند و شیوه تولید و قیمت گذاری را در انحصار خوددارند.

بینش پژوه در مورد بیمه و تسهیلات نیز گفت: عبا بافانی که کارت صنعت گری مورد تأیید صنایع دستی و گواهی مهارت از فنی و حرفه ای دارند، می توانند بیمه شوند که در این صورت 20 درصد از حق بیمه را دولت و هفت درصد را خود صنعتگر پرداخت می کند. صنعتگر با استفاده از این بیمه می تواند از حق درمان و بازنشستگی برخوردار شود و در مورد تسهیلات هم محدودیتی نداریم.

وی افزود: عبا بافی کردوان استان بوشهر در فهرست آثار ملی ثبت شده که این خود نشانگر لزوم حفظ و گسترش این هنر صنعت قدیمی و باارزش استان است