خبرنگاران نگاه فرهنگی امام(ره) به سینمای بعد از انقلاب مشروعیت داد - وبلاگ زرسید

به گزارش وبلاگ زرسید، تهران- خبرنگاران- منتقد و پژوهشگر سینما با اشاره به راهبرد سیاسی حضرت امام در حوزه کلان مسائل فرهنگی از جمله واکنش های گاه به گاه نسبت به فضای سینما توضیح داد: این جریان به شکل مستمر در نگاه، نگرش و فرمایشات ایشان ادامه پیدا می نماید و باعث می گردد سینما مشروعیت پیدا کند و از ورود نگاه های رادیکالی که مخالف موجودیت سینما بودند، در مباحث کلان فرهنگی جلوگیری گردد.

صنعت هنر سینما از زمان پیدایش خود که تاریخ محدودی را در قیاس با دیگر گونه های هنری در شاخه هنرهای دراماتیک به خود اختصاص داده است به سبب تجربه متفاوت روبروه مخاطب با آثار هنری و لبریز بودن آن از دنیا تخیل، به هنری بدل شده است که توانسته بخش مهمی از جریان سازی های فرهنگی و حرکت های انقلابی و سیاسی طی یک قرن اخیر را رهبری و نمایندگی کند.

هرچند این هنر-صنعت در سال های پیش از انقلاب اسلامی به جای حرکت در جهت جریان سازی فرهنگی بیشتر در حوزه جریان های انحرافی حرکت می کرد؛ اما در این مساله تردیدی وجود ندارد که اگر امروز سینمای ایران به عنوان یکی از درخشان ترین محصولات هنری در دنیا شناخته می شود و توانسته قله های موفقیت را در بسیاری از رخدادها و رویدادهای دنیای فتح کند و احترام مخاطبان و منتقدان دنیای را به خود اختصاص دهد، مدیون گفتمان ارزشمند و تبیین مبانی هنر متعهد به عنوان یکی از اصلی ترین استوانه های گفتمان کلان هنر انقلاب اسلامی است که بعد از پیروزی انقلاب شکوه مند اسلامی با رهبری و بنیان گذاری حضرت امام خمینی(ره) توانست جهت به انحراف رفته خود را در خطی صحیح، درست و اصولی ریل گذاری کند تا بتواند در کنار ویژگی سرگرم نمایندگی خود اهداف متعالی هنر متعهد انقلابی و جریان گفتمان انقلاب اسلامی را به واسطه آثار هنرمندان خلاق خود به گوش و چشم دنیایان برساند.

اما ناگفته پیداست با وجود تمام موفقیت ها و درخشش سینمای ایران در نگاه ملی و بین المللی این هنر-صنعت نیز در کشور ما با آسیب هایی روبرو بوده است. یکی از مهم ترین این آسیب ها حرکت این هنر طی یکی، دو دهه اخیر به سمت سینمای تجاری و دور شدن از مفاهیم بنیادین آن در راستای هنر متعهد مبتنی بر ارزش های انقلاب شکوه مند اسلامی و منویات بنیان گذار کبیر آن حضرت امام خمینی(ره) است.

به همین سبب و در راستای آسیب شناسی جریان سینمای انقلاب با سیدحسام الدین حسینی از منتقدان و پژوهشگران عرصه سینما به مصاحبه نشسته ایم که حاصل آن در ادامه از خاطر شما می گذرد.

تبیین مفاهیم سینمای متعهد، ارزشی و انقلابی در اندیشه امام

سیدحسام الدین حسینی در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی درباره نگاه؛ اندیشه و بینش حضرت امام خمینی(ره) و نقش ایشان در شکل گیری جریان سینمای متعهد، ارزشی و انقلابی مبتنی بر آرمان های فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران در مقابله با جریان انحرافی سینما در دوران پهلوی گفت: در روبروه با این پرسش باید دو محور و منظر مختلف؛ نخست وجه حضرت امام(ره) به عنوان یک رهبر سیاسی و وجه دوم ایشان به عنوان فردی اندیشمند و جریان ساز در تمامی شاخه های شکل گیری جامعه انقلابی از جمله نگرش ها و رفتارهای فرهنگی را مد نظر قرار داد.

وی ادامه داد: حضرت امام خمینی(ره) را زمانی می توانیم به مثابه یک رهبر سیاسی مورد توجه و نگاه سیاستی ایشان را در حوزه فرهنگ و در حوزه سینما به شکل خاص مورد آنالیز قرار دهیم. این نکته؛ نکته ای مرسوم است که وقتی در این حوزه از دید کارشناسان به پرسش می پردازیم قاطبه آنها به فرمایش ایشان در نخستین سخنرانی شان در بهشت زهرا(س) به محض ورود به ایران اشاره می نمایند که فرموده بودند ما با سینما مخالف نیستیم و با فحشا مخالفیم.

نقش حضرت امام در ممانعت از ورود نگاه های رادیکال به سینما

حسینی با تاکید به آنکه این همان راهبرد سیاسی حضرت امام در حوزه کلان مسائل فرهنگی است توضیح داد: بُعد دوم به واکنش های گاه به گاه امام نسبت به فضای سینما باز می شود که این جریان به شکل مستمر در نگاه، نگرش و فرمایشات ایشان ادامه پیدا می نماید و باعث می شود سینما مشروعیت پیدا کند و از ورود نگاه های رادیکالی که مخالف موجودیت سینما بودند، در مباحث کلان فرهنگی جلوگیری نمایند.

این پژوهشگر و منتقد سینما گفت: روی دیگر سکه آنست که می توانیم امام را به عنوان چهره ای کاریزماتیک؛ یک رهبر اثرگذار و یک پدیدار بنگریم، مورد آنالیز قرار دهیم و به آن توجه کنیم.

نگاه حضرت امام(ره) بر تصرف جوهری پایدار بود

حسینی گفت: این زمانی است که با شرایط دیگری روبرو هستیم. حضرت امام(ره) در نگاهشان به مظاهر تمدن غرب به شکل عام و سینما به شکل خاص نگاهی جامع داشتند.

وی با تاکید بر آنکه حضرت امام خمینی(ره) از نگاه حذفی در تمامی مسائل از جمله مبانی فرهنگی پرهیز داشتند و تاکیدشان بر نگاه تصرف جوهری پایدار بود توضیح داد: این همان مساله ای ست که به شکل اجمالی در اندیشه ها، آثار و سخنرانی های ایشان بروز و ظهور پیدا می نماید و در سلوکشان قابل رصد است. نگاه تصرف جوهری حضرت امام(ره) به مسائل فرهنگی از جمله سینما، بعدها به شکل تفصیلی در نگرش اندیشمندان و هنرمندانی مانند شهید آوینی که متأثر از ایشان بودند بسط پیدا می نماید.

درک نکردن فضای اندیشه امام در مسائل بنیادین فرهنگ

این مدرس و پژوهشگر سینما در پاسخ به این پرسش که آیا فارغ از هنرمند اندیشمندی چون شهید مرتضی آوینی که مطالب متعدد و کتاب هایی در حوزه نگاه و اندیشه حضرت امام خمینی(ره) به عرصه سینما نگاشته اند، پژوهشگر و هنرمند اندیشمند دیگری در این عرصه با همین رویکرد ورود نموده است گفت: امروز وقتی از پژوهش صحبت می کنیم، بیشتر با پژوهش های کم رنگ و کم خاصیت آکادمیک در حال حاضر که در پایگاه های جستجوی مقالات دانشگاهی وجود دارند روبرو می شویم.

وی اضافه نمود: این که چرا نگرش های پژوهشی در حوزه فرهنگ و خاصه سینما پررنگ نشده اند به برقرار نشدن نسبت وجودی چهره و شخصیت امام(ره) و درک نکردن فضای اندیشه امام در مسائل بنیادین فرهنگ و حوزه سینما باز می شود. محققان و پژوهشگران ما فضای کلی نگرش فرهنگی امام(ره) را درک ننموده اند به همین سبب است که با وجود گذشت بیش از سه دهه هنوز پژوهش گری را در تراز شهید آوینی در این عرصه که اندیشه های فرهنگی و نگرش های معنوی حضرت امام خمینی(ره) را در عرصه سینما مورد مداقه و رصد قرار داده باشد نمی بینیم.

به گفته حسینی؛ بازتاب و تاثیر اندیشه امام در پیشبرد سینما و شکل دهی هنری مبتنی بر گفتمان فرهنگی انقلاب به شکل تفصیلی را تنها می توان در اندیشه های شهید آوینی امتداد داد.

تمرکز مدیریت هنری بر کارهای زودبازده

این مدرس سینما در پاسخ به این پرسش که چه موانعی باعث عدم شکل گیری پررنگ نگرش های پژوهشی و عدم جریان ساز شدن آنها به عنوان اندیشه های ناب میان سینماگران ما شده است گفت: مدیران هنری کشور مدیران مستعجلی هستند که مدام درحال تغییر هستند و تمایل دارند در آن مدت کوتاه حضور مدیریتی شان، تمرکز خود را بر کارهایی با خروجی زودبازده قرار دهند.

وی ادامه داد: پژوهش درباره اندیشه های سینمایی و تفکرات امام خمینی(ره) که بخواهد در سینما امتداد پیدا بکند و یا پژوهش هایی که بنا داشته باشند شکل بنیادین پیدا نمایند در زمره اولویت های مسئولان نیست. عمده کارهای قاطبه مدیران هنری و فرهنگی ما با عقلانیت روزمره برای رتق و فتق امور با منطق روابط عمومی پایدار است.

آسیبی که جریان شبه روشنفکری به سینمای ایران وارد ساخته است

این پژوهشگر و منتقد سینما در پاسخ به پرسشی دیگر که چرا در سینمای اروپا و امریکا با وجود گذشت بیش از چندین دهه از جنگ دنیای دوم، یا اتفاق ها و رویدادهای سیاسی که چند دهه از تاریخ آن ها گذشته است هنوز شاهد کار پژوهشی، فراوری آثار و ارائه آن به مخاطبان دنیای هستیم اما در بدنه سینمای کشور ما در خصوص بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی حتی به تعداد انگشتان یک دست نیز کاری صورت نگرفته توضیح داد: پاسخ را در دو وجه می دهم! نخست به خاطر غلبه نگاه شبه روشن فکری در فضای هنر ما است که عمر سید مرتضی آوینی به جدال با این نگاه سپری شد.

وی ادامه داد: پس از فقدان و شهادت آوینی نیز همان خط و ربط ادامه داشت و علی رغم جد و جهدی که بعضی چهره های هنر انقلاب تا به امروز داشتند کمابیش آن غلبه نگاه شبه روشنفکری در عرصه سینما و کلان تر در حوزه هنر کشور را شاهد هستیم.

حسینی با تاکید بر آنکه این آسیبی که در عرصه هنر شاهد هستیم تنها مربوط به سال های پس از انقلاب نیست گفت: هر گونه نگاه ملی و سیاسی بودن هنر توسط جریان اندیشه غالب در هنر از دهه 20 تا به امروز توسط همان شبه روشنفکران مورد هجمه قرار گرفته است.

جایگزینی نگاه محافظه کارانه به جای شجاعت

این منتقد و پژوهشگر سینما در تشریح وجه دوم آسیب شناسی چرایی عدم فراوری آثار سینمایی درباره شخصت ها، حوادث و رویدادهای مهم تاریخ انقلاب اسلامی گفت: وجه دیگر وجه سیاستی و مدیریتی است که مدیران فرهنگی و سیاست گذاران سینما طی چهار دهه اخیر به آن مبتلا شده اند مدلول جنس سینمای دولتی و وابستگی تام و تمام این هنر به سرمایه بخش دولتی است.

وی یادآور شد: همین مساله باعث شده تا صفت شجاعت به محافظه کاری میان مدیران بدنه هنر سینما تبدیل شود. این در حالی ست که مدیریت عرصه هنر نیازمند شجاعتی است که کمتر در مدیران سینمایی کشور شاهد حضور و وجود آن هستیم. به همین سبب است که شاهدیم در حوزه شخصیت های عظیم و حوادث مهم تاریخ انقلاب اسلامی یا اثری ساخته نمی شود و یا اگر ساخته شود شرایط اکران آن با اما و اگرهای فراوانی روبرو می شود.

حسینی گفت: برای اثبات مدعا می توان به آثاری اشاره نمود که صرفاً با هزینه های سنگین فراوری شدند اما حتی شرایط اکران محدود برای به نقد، بحث و آنالیز گذاشتن آنها نیز به دلیل همان نگاه محافظه کارانه به وجود نیامده است.